روزنامه جهان صنعت
1397/02/29
زمزمه‌های توتال برای خروج از پارس‌جنوبی؛
الهام بیگی- در حالی که پس از سال‌ها فرازونشیب قرار بود طلسم فاز 11 که پرحاشیه‌ترین فاز پارس‌جنوبی شناخته میشود، به دست فرانسوی‌ها شکسته شود، اما خروج واشنگتن از برجام شرکت توتال را برای ادامه راه مردد کرده است.فرانسوی‌ها که حدود یک سال پیش برای توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی پای میز مذاکره با ایران نشستند و زیر قرارداد را امضا کردند، اکنون درحالی که حدود ۹۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ هزینه کرده‌اند، در بیانیه‌ای اعلام کردند درصورتی پای این قرارداد می‌ایستند که شامل معافیت از تحریم‌ها شوند.
فاز 11 سرنوشت پرفرازونشیبی داشته است. در دوران وزارت نفت زنگنه در دولت اصلاحات نیز قرار بود توسعه این فاز به توتال واگذار شود، اما به دلیل تحریم‌ها در دولت نهم و خداحافظی خارجی‌ها از صنعت نفت ایران، چینی‌ها راهی این میدان شدند.
در واقع اواخر دهه هفتاد بود که شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه برای توسعه بخش بالادستی فاز 11 پارس‌جنوبی و ساخت یک کارخانه حدود 10 میلیون تنی تولید LNG به توافق رسیدند و تفاهمنامه‌ای بین دوطرف به امضا رسید.
پس از امضای این تفاهمنامه، شرکت پتروناس مالزی هم برای توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی اعلام آمادگی کرد و با توافقی سه‌جانبه شرکت ملی نفت ایران 50 درصد، شرکت توتال فرانسه 40 درصد و پتروناس مالزی 10 درصد از سهام توسعه بخش بالادستی و پایین‌دستی را به عهده گرفتند.
اما عقد این تفاهمنامه و انجام مطالعات مهندسی همزمان با افزایش حساسیت‌های بین‌المللی نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران بود و طی سال‌های 1385 تا 1387 شرکت نفتی توتال به بهانه افزایش قیمت جهانی فولاد و در پی آن بالا رفتن هزینه‌های پروژه، در اجرای عملیات توسعه‌ای فاز 11 تعلل و اقدام به وقت‌کشی کرد تا اینکه شرکت ملی نفت با پیشنهاد افزایش هزینه اجرای پروژه از سوی فرانسوی‌ها مخالفت کرده و در نهایت توتال از فاز 11 پارس‌جنوبی خارج شد. پس از خروج توتال، در سال 1388 مذاکراتی بین شرکت نفت و شرکت CNPC چین آغاز و در نهایت قراردادی با ارزش حدود پنج میلیارد دلار بین شرکت نفت و CNPC امضا شد اما چینی‌ها نیز مانند تجربه حضورشان در بسیاری از پروژه‌های عمرانی کشور،در این پروژه نیز کاری از پیش نبردند و سرانجام در پاییز 91 اقدام به ترک پارس‌جنوبی کردند.
پس از خروج چینی‌ها از این پروژه، مذاکراتی بین شرکت نفت و شرکت‌های داخلی مانند پتروایران، تاسیسات دریایی و پتروپارس انجام شد تا اینکه شهریورماه 91 عملیات توسعه فاز 11 به شرکت پتروپارس واگذار شد، اما چندی پس از این اقدام، با توجه به اولویت‌بندی صورت گرفته در زمینه توسعه فازهای پارس‌جنوبی و با توجه به محدودیت مالی موجود، پترو پارس از این پروژه خارج شد.
در حالی که اواخر سال 93 از فاز 11 به عنوان یکی از پروژه‌های قابل معرفی در کنفرانس لندن یاد شد، شرکت مپنا که توسعه میدان گازی فروزان B را به عهده داشت و در دولت یازدهم با توجه به اولویت‌بندی صورت گرفته مبنی بر توسعه میادین مشترک، از فوریت خارج شد، برای انجام عملیات حفاری فاز 11 اعلام آمادگی کرد که باز هم کاری از پیش نرفت. در نهایت سال گذشته پس از گذشت ١۵ سال با امضای قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی به ارزش چهار میلیارد و ٨٠٠ میلیون دلار میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (سیانپیسی) و پتروپارس سرنوشت این فاز دوباره به دست فرانسوی‌ها افتاد.
مذاکرات با شرکت توتال به منظور تهیه توافقنامه نهایی( HOA) جهت توسعه و بهره‌برداری فاز ۱۱ پارس‌جنوبی در قالب قراردادهای جدید نفتی ایران از اوایل اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۵ آغاز و رئوس توافق در تاریخ ۱۸ آبان همان سال بین شرکت ملی نفت ایران و مشارکت توتالCNPC و پتروپارس به امضا رسید. در مشارکت مذکور، توتال رهبری مشارکت را عهده‌دار شد و قبول کرد که با سهم 1/50 درصدی، اپراتور فاز ۱۱ پروژه پارس‌جنوبی شود.
شرکت نفت دولتی چین، و پتروپارس ایران نیز به عنوان شرکای توتال در این پروژه انتخاب شدند. در مراسم امضای قرارداد، پاتریک پویان (مدیرعامل شرکت توتال) حضور در این مراسم را مایه افتخار دانست و از طولانی بودن فعالیت توتال در ایران صحبت کرد. به گفته وی توتال نخستین شرکت بین‌المللی‌ای بود که در سال ۱۹۹۵ میلادی به ایران آمد و برای توسعه میدان سیری قرارداد امضا کرد و همچنین با شرکت ملی نفت ایران برای توسعه فازهای ۲ و ۳ پارس‌جنوبی همکاری کرد. پویان همچنین از حضور ۲۰ساله خود در ایران ابراز خرسندی کرد. پس از امضای قرارداد، توتال کار خود را در فاز ۱۱ آغاز و حتی مناقصه‌های مربوطه را برگزار کرد و به گفته مسوولان تاکنون حدود ۹۰ میلیون دلار نیز هزینه کرده است.
این شرکت حتی تا روز قبل خروج ترامپ از برجام جزیی‌ترین مسایل را مورد بررسی قرار می‌داد و هیچ نشانه‌ای مبنی بر خروج از قرارداد دیده نمی‌شد تا اینکه هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد اگر آمریکا معافیت ندهد از ایران خواهد رفت. توتال اعلام کرد به علت تصمیم رییس‌جمهور آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران، قادر به ادامه دادن پروژه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی ایران نیست و تمام فعالیت‌های مرتبط خود را قبل از ۱۸ نوامبر لغو خواهد کرد، مگر اینکه تحت حمایت مقامات فرانسوی و اروپایی، به طور ویژه برای این پروژه، به توتال معافیت از تحریم‌ها اعطا شود.
توتال همچنین اعلام کرد فعلا هیچ تعهد و التزام دیگری در ارتباط با پروژه پارس‌جنوبی اضافه نخواهد کرد و با مقامات آمریکایی و فرانسوی، بر سر اعطای معافیت به این پروژه درحال مذاکره است.
طبق این گزارش اگر توتال نتواند معافیت از تحریم را از آمریکا دریافت کند، شرکت ملی نفت چین طبق قرارداد جایگزین این شرکت فرانسوی شده و سهامش به این شرکت چینی منتقل میشود. البته به گفته بیژن زنگنه وزیر نفت، مقوله‌ای به نام جریمه مطرح نیست اما مبلغی که توتال تاکنون هزینه کرده تا پایان انجام پروژه به آنها عودت داده نمی‌شود. اگر شرکت ملی چین هم از این قرارداد کنار بکشد، شرکت پتروپارس عهده‌دار این مسوولیت خواهد شد. در مورد بخش اول که تولید طبیعی گاز از مخزن است نگرانی وجود ندارد و شرکت پتروپارس قبلا این عملیات را در فازهای ١٩و١٢ انجام داده اما فاز دوم کار، تقویت فشار است که قرار بود توسط توتال انجام و الگویی برای سایر فازها شود و نگرانی اصلی هم در این زمینه است.
بی‌اطلاعی از جزییات قرارداد توتال
حمید حسینی*- کارشناسان داخلی از جزییات قرارداد ایران با توتال اطلاعاتی در دست ندارند و این موضوع موجب دشوار شدن بررسی عواقب خروج توتال از قرارداد شده است. در حال حاضر حتی سوال‌هایی وجود دارد که بر اساس آن روشن نیست آیا توتال از دیدگاه حقوقی این پروژه را ترک خواهد کرد یا در آن باقی خواهد ماند.
اظهار نظر برخی وکلای حقوق بین‌الملل فرانسه در راستایی است که بر اساس آن توتال از قرارداد خارج نمی‌شود یا به بیانی روشن‌تر چارچوب‌های حقوقی قرارداد این اجازه را به این شرکت نمی‌دهد. از سویی دیگر وکلای آمریکایی اظهارنظر متفاوتی دارند که بر اساس آن توتال به دلیل بازگشت تحریم‌های ایالات متحده آمریکا پروژه را ترک خواهد کرد. همچنان این سوال مطرح است که با وجود خروج آمریکا از برجام و ادامه حضور ایران در این معاهده بین‌المللی آیا پروژه‌های قبلی شامل بازگشت تحریم‌ها خواهد شد یا خیر.
اما باید توجه کرد که خروج توتال به روشنی برای پیشبرد و توسعه پارس‌جنوبی اتفاق مثبتی نخواهد بود و آن را دچار چالش خواهد کرد. اما شدت و ضعف این چالش به میزان پیشبرد پروژه قبل از خروج توتال بستگی دارد. به هر روی همه طراحی‌های پارس‌جنوبی توسط توتال انجام شده و دانش این شرکت از اهمیت بسیار ویژه‌ای در قرارداد برخوردار است.
همچنین نکته قابل توجه دیگر آن است که برداشت از چاه‌های میعانات گازی در حال کاهش است و به منظور افزایش برداشت و بهره‌وری مناسب‌تر نیازمند دانش و تکنولوژی روزآمد هستیم. برداشت 12 هزار تنی باید به 25 هزار تن برسد و موضوع قابل توجه در چنین شرایطی آن است که توتال دانش لازم درباره این موضوع را در اختیارمان قرار دهد.
به هر روی این احتمال وجود دارد که اگر اطلاعات، دانش و تکنولوژی کافی در راستای پیشبرد فاز دوم پارس‌جنوبی در اختیار نداشته باشیم به طور قطع نیازمند شرکت‌های دیگری خواهیم بود که تکنولوژی و دانش کافی را داشته باشند تا پروژه را به سرانجام و هدف نهایی رسانده و در پی آن منتظر سوددهی آن باشیم. به هر روی توتال تنها شرکت در این حوزه نیست و می‌توان امیدوار بود که همکاری با دیگر شرکت‌ها به گونه‌ای دیگر ادامه پیدا کند.
*کارشناس قراردادهای نفتی
سایر اخبار این روزنامه
نیروهای خارجی باید از سوریه خارج شوند
پیگیری وضعیت خانه و باغ دکتر مصدق به مناسبت سالروز تولدش؛
آزادی فلسطین سنت الهی است آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند
دلار زدایی از اقتصاد ایران
ترس پیونگ‌یانگ از تکرار سناریوی لیبی
سناریوهای آینده بورس
ثبت رکورد جدید گران‌ترین خانه‌های تهران در زمستان 96 به روایت مرکز آمار؛
رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران:
ملت غرغروی ایران!
دن‌کیشوت‌های حزبی!
راهکاری برای عبور تهران از بحران
استراتژی توسعه صنعتی پس از سه سال هنوز در خواب است
توافق اعضای اتحادیه اروپا؛
زمزمه‌های توتال برای خروج از پارس‌جنوبی؛
اختلالات به نوبت:
بی‌اطلاعی از جزییات قرارداد توتال
انتخابات عراق و برآیندهای داخلی و خارجی
بازی مقتدا صدر با کارت ملی‌گرایی عربی
توافق اعضای اتحادیه اروپا؛
بازی مقتدا صدر با کارت ملی‌گرایی عربی
توافق اعضای اتحادیه اروپا؛
بازی مقتدا صدر با کارت ملی‌گرایی عربی
توافق اعضای اتحادیه اروپا؛
بازی مقتدا صدر با کارت ملی‌گرایی عربی
